Ceza Hukuku, suç teşkil eden bir fiilin olup olmadığını, cezanın ağırlığını, cezanın uygulanabilirliğini belirleyen bir hukuk dalıdır. Bir başka ifade ile, soruşturmadan kovuşturmaya, kovuşturmadan yargılanmaya, yargılanmadan cezanın infazına kadar olan süreçlerin nasıl uygulanması gerektiğini belirleyen bir hukuk dalıdır.

Ceza muhakemesi, yakalama, el koyma, arama, telefon ve ortam dinlemesi, tutuklama gibi koruma tedbirlerinin varlığı dolaysıyla hak ihlallerinin diğer hukuk dallarına nazaran daha fazla olduğu bir alandır. Bu sebeple soruşturma aşamasından itibaren ceza konusunda uzman bir avukat ile sürecin yürütülmesi bir hayli önem arz etmektedir.

Soruşturma neticesinde iddia makamı (savcılık) şüphelinin suç işlediği kanaatine varırsa, şüpheli hakkında bir iddianame düzenleyerek ceza davası açar. Türkiye’de ceza davalarına bakmaya yetkili mahkemeler, suçun vasfı ve ceza miktarına göre belirlenmektedir. Ceza mahkemeleri, asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Ceza mahkemesi, yapacağı yargılama neticesinde sanık hakkında “adli para cezası”, “hapis cezası” veya “güvenlik tedbiri “kararı verebilir. Kararda hapis cezasının ertelenmesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) gibi kararları verilebileceği gibi sanığa verilen hapis cezası adli para cezasına da çevrilebilir. Ceza davalarında istinaf, temyiz ve kararın düzeltilmesi aşamaları geçtikten sonra hüküm kesinleşir. Hükümlü için infaz süreci başlar. Kesinleşen hapis cezasının infazı kural olarak açık veya kapalı cezaevinde yapılır. Cezası infaz edilen hükümlü, suçunun niteliğine göre belli balı şartları yerine getirmesi halinde denetimli serbestlik veya koşullu salıverme ’den yararlanarak cezaevinden tahliye edilebilir. Ceza hukukunda bu süreçler soruşturma, kovuşturma, yargılanma ve infaz hukuku süreci olarak tanımlanır.